آموزگار پایه ششم1 درباره پيشينه و تار يخچه آموزش قرآن در آموزش وپروش توضيحاتي بفرماييدجواب تاريخچه آموزش قرآن در آموزش و پرورش درس قرآن در زمان طاغوت خیلی کم رنگ و بین درس های ...

امروز سه شنبه 16 اردیبهشت 1404

خانه انجمن ثبت نام ورود آرشیو مطالب نقشه سایت خوراک ارتباط با ما

سوالاتی در رابطه با درس قرآن دوره ابتدایی

1- درباره پيشينه و تار يخچه آموزش قرآن در آموزش وپروش توضيحاتي بفرماييد.
جواب تاريخچه آموزش قرآن در آموزش و پرورش درس قرآن در زمان طاغوت خیلی کم رنگ و بین درس های دیگر وجود داشت و رژیم هم به دنبال کم رنگ تر کردن آن بود . اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون آموزش قرآن در آموزش و پرورش دارای چهار مرحله بوده است : مرحله اول : سال های 67 – 1357 دوره ابتدايی : آموزش قرآن از پایه سوم آغاز شد . مؤلفان پایه های سوم و چهارم دبستان آقای احمد اشرف اسلامی و پایه پنجم اقای مصطفی اسلامی ، با همکاری حجت الاسلام سید علی اکبر حسینی بودند . در این مرحله ، بیش ترین توجه بر آموزش روخوانی قرآن ، آموزش قواعدی مثل آشنایی با حروف و حرکات کوتاه و کشیده و علائم دیگر بود . دوره راهنمايی : در این سال ها ، دوره راهنمایی خود به دو مرحله تقسیم شد : در مرحله نخست ، آقایان جواهریان و علوی (عدالتی ) و در مرحله بعد آقایان سید مهدی فاطمیان و محمد دشتی، مؤلفان کتاب بودند . در این مقطع ، باز هم بر روخوانی قرآن و آموزش چند قاعده روخوانی در پایه اول و تلفظ حروف در پایه دوم و یادآوری تلفظ حروف خاص عربی در پایه سوم توجه و تأکید شد . دوره متوسطه : در این سال ها ، هنوز برای دوره دبیرستان محتوایی طراحی و تألیف نشده بود . مرحله دوم : سال های 71 – 1369 دوره های ابتدايی و راهنمايی : آقايان سید مهدی سیف و سید علی جواهریان اصلاحاتی در رسم الخط و قواعد انجام دادند دوره متوسطه : از سال 68 ، دکتر غلامعلی حداد عادل در هر سال برای هریک پایه های دوره متوسطه کتاب آموزش قرآن تألیف کردند که شامل آیات و شرح و توضیح آنها بود . از سال 69 توسط آقای سید مهدی سیف، مختصری در باره روخوانی و تلفظ حروف خاص عربی و قواعد و تمریناتی در این خصوص اضافه شد . مرحله سوم : سال های 76 – 1372 دوره ابتدايی : این بار کارشناسان گروه تألیف کتاب های آموزش قرآن ، آقایان احمد حاجی شریف ، محمد خواجوی و محمدرضا صلح جو کتاب های جدیدی تألیف کردند که با تغییراتی همراه بود ، مانند تقطیع آیات ، صفحه آرایی ، نقاشی مناسب ، تغییر رسم الخط . البته این تغییرات مختصر و جزئی بودند و توجه بیش تر باز هم بر آموزش روخوانی و قرائت بود . دوره های راهنمايی و متوسطه : همان کارشناسان محترم ، در راهنمایی نیز تغییرات دوره ابتدای را ساری و جاری کردند . گروهی از دانشجویان دانشگاه امام صادق (ع) نیز در باره آموزش مفاهیم با عنوان « نکاتی از قرآن » مطالبی جزئی و مختصر اضافه کردند. در دوره متوسطه قواعد روخوانی و تلفظ حروف حذف شد ، ولی در قسمت شرح و توضیح آيات، تغییری صورت نگرفت . مرحله چهارم : از سال 1377 تا کنون : به دنبال توصیه های مؤکد مقام معظم رهبری در توجه ویژه به آموزش قرآن در آموزش و پرورش از سال 76 فعالیت های زیر انجام گرفت : 1 – تشکیل شورا و کمیسیونی مربوط به پیگیری دستورهای مقام معظم رهبری و فراهم آوردن زمینه های لازم برای بازنگری ، تصحیح و تکمیل اهداف آموزش قرآن در دوره های تحصیلی آموزش و پرورش 2 – تشکیل همایش بازنگری و اعتلای آموزش قران به مدت 3 روز در خرداد 77 در تهران ، همراه با فراخوان مقاله ودریافت بیش از 350 مقاله از سراسر کشور 3 – برنامه ریزی و تدوین طرح جدید آموزش قرآن از پایه اول ابتدایی ، با استفاده از اهداف جدید این درس 4 – تهیه چهاررسانه آموزشی شامل:کتاب دانش آموز،کتاب راهنمای معلم ، نوارآموزشی و لوحه های آموزشی 5 – برگزاری چهار دوره ضمن خدمت آموزشی – توجیهی برای 560 آموزگار مجری طرح آزمایشی کلاس اول دبستان 6 – اجرای آزمایشی طرح جدید در بیش از 560 کلاس پایه اول از کلیه استانهای کشور در سال تحصیلی 78 – 77 7 – اصلاح طرح آزمایشی و آماده سازی آن برای اجرای سراسری در سال 79 – 78 و اجرای آزمايشی در سراسر کشور 8 – برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت برای تأمین مدرس آموزش قرآن دوره ابتدایی برای 320 مدرس در هرسال از سراسر کشور در طول سال های 82 - 77 9 – برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت برای تمامی آموزگاران پایه های اول تا پنجم ابتدايي سراسرکشور در طول سال های82 - 78 10 – تهیه و تدوین طرح آزمایشی آموزش قرآن پایه های بالاتر در سه دوره های ابتدایی ، راهنمایی و متوسطه و آموزش تمامی مدرسان قرآن مناطق و توجیه آموزگاران پایه و دبیران قرآن دوره راهنمایی و متوسطه 11 – برگزاری دو دوره تأمین مدرس قرآن برای 160 نفر از مدرسان قرآن مراکز تربیت معلم سراسر کشور 12 – تهیه نوارهای درسی قرآن و لوحه های آموزشی برای کلیه پایه های دوره ابتدايي به تعداد مورد نیاز وتوزیع آن بین مدارس سراسر کشور 13 – آموزش و توجیه حدود 69 درصد آموزگاران پایه های اول تا پنجم ابتدایی و 63 درصد از دبیران دینی و قرآن دوره راهنمایی در طول سالهای 82 – 78 ( 5 سال ) 14 – تألیف کتب راهنمای تدریس پایه های اول ، دوم و سوم ابتدایی،اول،دوم وسوم راهنمایی و اول، دوم وسوم متوسطه 15 – تألیف کتاب روش آموزش قرآن دوره ابتدایی با کد 6011 ویژه مراکز تربیت معلم 16 – بهسازی و اصلاح عناوین و سر فصلهای دروس قرآنی مراکز تربیت معلم 17 – مشارکت در طراحی دوره های پنجگانه آموزش عمومی فرهنگیان به مدت 92 ساعت 18- چاپ وتوزيع 650 هزار جلد قرآن سی جزء برای پايه پنجم بين مدارس دوره ابتدايي( به ازاءهرمدرسه شهری 20 جلد و هرسه دانش آموز روستايي يک جلد) تاکنون 137 هزار جلد از اين قرآن ها چاپ ودر 13 استان کشور توزيع شده است وبقيه مصاحف در حال چاپ و توزيع می باشد.

2-منظور از برنامه ريزي درسی چيست؟ ويک برنامه درسي داراي چه ارکاني است؟
مادرکلاس درس باآموزش روبروهستيم.درآموزش، آن چه مهم است يادگيري است.دربرنامه‌‌ريزي درسي ما نقشه اين يادگيري را تهيه مي‌کنيم. يک آموزگار در پايه اول مي‌خواهد خواندن و نوشتن را ياد دهد. ما يک طرحي را پياده مي‌کنيم اين طرح که دنبال اين است که بچه‌ها چگونه بنويسند و بخوانند. به اين طرح برنامه‌ريزي درسي مي‌گويند.درکاربرنامه‌ريزي درسي اول بايد هدف مشخص شود. بايد مشخص شودهم بطور کلي و هم به طور جزئي ماچه هدفي داريم. براي مثال: يکي از اهداف آموزش قرآن اين است که بچه‌ها آن را بخوانند. نکته ديگر اين که با چه محتوايي مي‌خواهيد به اين هدف برسيد. نکته ديگر روش آموزش است. اين محتواي آموزشي را به چه شيوه‌اي بايد به دانش‌آموزان بياموزيم. نکته ديگر ارزش‌يابي است.( ارزش‌يابي از پيشرفت تحصيلي ) اين که کاري انجام داديد بايد ببينيد که آيا به هدفمان رسيديم يا نه؟ اين را ارزش‌يابي مي‌گويند. مجموعه اين‌ها را برنامه‌ريزي درسي مي‌گويند (مجموعه اين‌ها که يک طرح و نقشه‌اي را براي يادگيري شامل مي‌شود را برنامه‌ريزي درسي گويند

3-مفهوم «رويکرد» را بيان کنيد و بفرماييدکه رويکرد برنامه جديد آموزش قرآن چيست .
رويكرد يك نگاه كلي است كه همچون چتري بر همة اجزاء يك برنامه سايه مي‌افكند و به آنها جهت مي‌بخشد. اجزاء يك برنامة درسي يعني اصول، اهداف، محتوا، روش‌هاي ياددهي ـ يادگيري، شيوه‌هاي ارزشيابي پيشرفت تحصيلي، ويژگي‌ها و صلاحيت‌هاي حرفه‌اي معلم يا مربي، روش‌هاي اشاعة برنامه و ... بايد به نحوي تنظيم و تدوين شوند كه علاوه بر سازگاري با رويكرد، زمينه‌ساز تحقق آن باشند

4 - چه اصولي بربرنامه درسی آموزش قرآن حاکم است؟
مادربرنامه حدود 21 اصل را طراحي کرديم که مختصراً بيان مي‌‌کنيم: 1–جامعيت آموزش قرآن بود (که آقاي وکيل فرمودند)‌2- مبتني بودن آموزش قرآن بر سواد آموزي فارسي است يعني اين که در آموزش قرآن صامت و مصوت‌ها را درس نمي‌دهيم از همان آموزش در کتاب فارسي سال اول استفاده مي‌کنيم. يک نکته که خيلي مهم است تأکيد بيش‌تري بر مهارت عملي نيست به دانش نظري است يعني دانش آموز ما اگر بلد نباشد تنوين را تعريف کند يا اشباع ضمبر را تعريف کند ولي بلدات که بخواند براي ما کافي است. ما در برنامه درسي دوره‌ي ابتدايي به هيچ عنوان تعاريف روخواني نداريم. بلکه مي‌خواهيم که آن‌ نمادها و قواعد روخواني را خوب اجرا کند تا بتواند بخواند تعريف را نمي‌خواهيم، صحيح خواندن را مي‌خواهيم ما اين قاعده روخواني است اين نکته خيلي مهم است. نکته ديگر که خيلي مهم است اين است که آموزگار پايه درس آموزش قرآن را بدهد تا جايي که مي شود (اين چند اصول مهم‌ترين اصول هستند)

5-چرا اصرار داريد که معلم پايه قرآن رادرس بدهد درحالي که خودش بلد نيست؟
آموزگار پايه، متخصص ترين و شايسته ترين شخص در آموزش قرآن است زيرا به هر دليلي كه آموزگار پايه بايد همه دروس ابتدايي را تدريس كند بايد قرآن را هم خود او آموزش دهد.هر آموزگاري : اولاً : متخصص زبان آموزي و سواد آموزي است زيرا فقط اوست که مي تواند خواندن و نوشتن را به كودك هفت ساله بياموزد وآموزش روخواني قرآن هم خارج از اين تخصص نيست. ثانياً : آموزگار به دليل حضور دائمي درتمامي دروس ، با ابعاد شخصيتي و ويژگي هاي مختلف جسماني، رواني ، عاطفي ، عقلاني و اخلاقي دانش آموزان آشناست و بهتر مي تواند مشكل او را در آموزش قرآن حل كند . ثالثاً : برنامه فعلي آموزش قرآن كاملاً منطبق با توانمندي هاي آموزگاران طراحي شده است . رابعاً: ابلاغ آموزگاران براي تمامي دروس صادر مي شود پس قانوناً او بايد قرآن را تدريس كند .

6- ازچه رسم الخطي براي آموزش قرآن در کتاب هاي قرآن درس استفاده شده است؟
رسم الخط قرآن در کتاب‌هاي دوره‌ابتدايي بر اساس اصولي است. اصل اول اين است که ما از نقطه آغاز شروع کنيم نه نقطه پايان. يعني ما يک نقطه مبداء داريم و يک نقطه مقصد. نقطه مبدا ما سواد فارسي است يعني ما از سواد فارسي شروع مي‌کنيم وارد قرائت و روخواني قرآن مي‌شويد ولي نقطه مقصد ما خواندن قرآن کامل است. همين قرآن‌هايي که در جامعه، مسجد و منزل و در دست مردم است. خوب براي ابتداي آموزش بيش‌تر بايد توجه به نقطه آغاز شود يعني اين خط فارسي، يعني خيلي واضح، روشن و فقط علائم ضروري نوشته شده و ازعلائم سليقه‌اي و تزئيني پرهيز شده خط خيلي آموزشي است جمله‌ها تقطيع شده‌اند، ازاملاي بسيار آسان استفاده شده است که قرآن آموز در قدم اول با يک خط آسان و هموار مواجه شود و به راحتي از سواد فارسي به قرآن منتقل بشود و روخواني قران را آغاز بکند و بعد که اصل روخواني ان ‌شاءا.. در دوره‌ي ابتدايي شکل گرفت. آرام آرام مي‌رويم به سمت رسم‌الخط‌هاي موجود در قرآن‌هايي که در دست مردم است.

7- چرا آموزش قرآن را ازکلاس اول دبستان شروع کرده ايد؟
- آموزش از پایه اول دبستان شروع شد . یعنی اولاً ) دو سال به آموزش قرآن اضافه شد. ثانیاً )آموزش قرآن همراه و همگام با سواد آموزی فارسی صورت گرفت .ما در کلاس اول هيچ قاعده‌ي قرآني نداريم و نماد جديدي نداريم باهمان مطالبي که در کلاس اول و در فارسي مي‌خوانند،‌ از همان مطالب استفاده کرده‌ايم براي خواندن عبارات قرآني، حتي علامت سکون که ما در کلاس‌هاي دوم به بعد داريم،‌ چون در فارسي استفاده نمي‌شود به همين جهت هم در کلاس اول ما علامت سکون نداريم. يک مضمون کلي و ساده‌ي از سوره را در بردارد که در واقع بچه‌ها وقتي سوره‌ها را مي‌شنوند و جمع خواني مي‌کنند و با هم ديگر مي‌خوانند، يک مضمون کلي آن را هم بتوانند درک بکنند که باز اين به يک نوعي دارد آن اهداف جامع آموزش قرآن را تعقيب مي‌کند، نکته ديگر اين که به هيچ وجه حفظ اشعار الزامي نيست بلکه همين که همراه معلم يا با هم ديگر بچه‌ها شعر را بخوانند کفايت مي‌کند. ضمناً در نوارهاي جديدکه توليد شده اين اشعار هم خوانده شده در نوار و معلمين عزيز در صورتي که علاقه داشته باشند و بپسندند مي‌توانند از آن‌ها استفاده بکنند در کلاس پخش کنند و بچه‌ها هم همراه آن‌ها بخوانند.

8- لطفا ًبفرماييد منظورشما ازجا معيت آموزش قرآن چيست؟
به جای توجه صرف به آموزش قرائت و روخوانی ، به آموزش مفاهیم و پیام های قرآنی و زیبا خواندن قرآن (البته با محوریت روخوانی قرآن ) پرداخته شد. آموزش درک و فهم معنای آيات و عبارات ساده وپرکاربرد قرآن کريم در قالب پيام های قرآنی و تمرينات کاردر کلاس که با مشارکت فعال دانش آموزان و راهنمايي معلم انجام می شود، زمينه مناسبی را برای ادامه اين کار در دوره های تحصيلی بعد فراهم می آورد . طبق بررسی های به عمل آمده در مجموعه کتاب های مختلف دوره ابتدايي مانند فارسی ، دينی ، تاريخ ، علوم و... دود 500 لغت قرآنی آمده است. مانند: کتاب، قلم، نور، سلام، حمد، وقت، بشر، علم، الّا، خلق، مؤمن، اصحاب، مثل، قوم، رحمت، عذاب و...

9- روخواني قرآن يعني چه و چه تفاوتي با روان خواني قرآن دارد؟
در روش تدريس روخواني مطرح مي‌شود که معلم نبايد بخواند واين طور نيست که معلم بخواند و دانش‌آموز تکرار کند، در روش‌هاي قبلي متکي بر اين بود که معلم مي‌خواند و دانش‌آموزان تکرار مي‌کردند اين جا بيش‌تر به اشاره کردن که در فرصت ديگري توضيح کامل خواهم داد متکي هستد که بخواهد معلم بخواند. من عرض کردم که اگر بلد باشد صد در صد بهتر است. يک عده مسلمان هستند دارند خودشان يادمي‌گيرند و يک عده‌ي ديگر کلاس هايي برايشان ترتيب داده شده که تسلط نسبي پيدا کنند و انشا الله ما در سال‌هاي آينده اين مشکل را که بعضي معلمان دارند نخواهيم داشت. برخي از معلمان خودشان توانايي خواند قرآن را ندارند که ممکن است واقعاً همين طور باشد من مي‌خواهم عرض کنم که اين موضوع را با وظيفه و نقشي که معلم در آموزش قرآن دارد نبايد کنيم، آحاد جامعه اگر قرآن معمولي را جلوي آن‌ها بگذاريد که يک صفحه بخوانند در آن اشکال دارند و غلط مي‌خوانند خوب بله ممکن است اين حرف صحيحي باشد. اما امري که وظيفه معلم است که در کلاس بايد با توجه به روش‌هاي مورد نظر آموزش دهد، اتفاقاً چه بهتر که نخواند، البته شکي نيست که اگر معلم خودش توانايي لازم را در خواندن قرآن داشته باشد، خوب اين يک امر صحيحي است و بحثي نيست اما وظيفه معلم در اين برنامه جديد در کلاس اين نيست که او بخواند و بچه‌ها تکرار کنند اين نکته خيلي مهم است در بخش‌هاي آينده ان‌شا‌ءالله توضيحاتي ارائه خواهد شد بلکه او بايد به يک شيوه خاص بخش‌هاي کلمات را به ويژه در بخش انجام دهد و بچه‌ها خودشان بايد بخوانند و بنده نسبت به اين مطلب قاطع هستم که آموزگاران ما به شرطي که در دوره‌ي کوتاه مدت آموزش جديد شرکت کرده و آشنا باشند با روش تدريس درايفاي نقششان در کلاس مشکلي ندارند هر چند که ممکن است خودشان در روان‌خواني قرآن مشکل داشته باشند . اما در ايفاي نقششان مشکلي ندارند،‌مي‌توانند کار را انجام دهند و اتفاقاً اگراين کار را انجام دهند نقيصه‌هاي خودشان هم در قرآن برطرف مي‌شود ممکن است اين جا سوالي پيش بيايد که اگر يک معلمي خودش اصلاً اشکال بچه‌ها را هم نفهمد، اين که مثلاً بچه‌ها فتحه راکسره خواندند، اگر چينين ضعفي وجود داشته باشد خوب واقعاً چنين معلمي در آموزش قران مشکل دارد ولي من فکر نمي‌کنم که آموزگاران ما در اين بخش مشکل داشته بشاند. آن جا که مشکل است رو‌ان‌خواني قرآن است ولو معلمان ما فتحه مي‌شناسند، کسره مي‌شناسندو ... خودشان مي‌توانند به بخش خواني عبارات را بخوانند و اگر هم در آن قسمت نقيصه‌هاي باشد، خوب به تدريج برطرف مي‌شود،‌اما در ايفاي نقش‌شان در روش جديد ان‌شاءالله ... مشکلي نخواهند داشت. و خيلي اوقات در برنامه‌هايي که ما گاهي در استان‌ها داريم برخي از آموزگاران خودشان ابراز مي‌کنند و صادقانه مي‌گويند با توجه به اين که توانايي‌هاي اوليه داشتند اما پس از آموزش قرآن و استفاده از اين روش مهارت خودشان در خواند قرآن افزايش پيدا کرده وتقويت شده است. قبلاً بايد يک اصلي را متذکر شوم که همه‌ي عزيزان مي‌دانند ما در روان‌خواني اصلي داريم تحت عنوان آموزش از آسان به مشکل يعني ما سعي مي‌کنيم که يک مطلبي را که مي‌خواهيم درس دهيم، ابتدا آسان و سپس مشکل است. فقط يک مسئله‌اي است در جوامع قرآني و روان‌خواني تعريف خاص آن طراح تعريف کننده را دارد، شايد ما چندين تعريف از در کتاب‌هاي آموزش قرآن پيدا بکنيم که هر کدام يک سطحي را مي‌گويند و يک سطحي را مي‌گويند روان‌خواني به هر حال آن سطحي را که ما در آموزش و پرورش مطرح کرديم، سطح اول است و روان‌خواني سطح دوم يعني از آسان به مشکل، ما وقتي را مطرح مي‌کنيم يعني انتظارمان اين است که دانش‌آموز و فراگير ما عبارت و کلمات را شمرده بخواند. اين اصطلاحاً را گويند. يعني يک سطحي که آسان‌تر است و تسلط بيش‌تري دارد ولي يک سطحي که مهارت آن‌ بيش‌تر است يعني همين بخش‌ها را بدون فاصله مي‌خواند،‌بعد از مدتي تکرار و تمرين به اين مرحله رسيده است که کلمات را روان مي‌خواند که مي‌گوييم روان‌خواني باز هم تکرار مي‌کند اين در اصطلاح و روان‌خواني مي‌تواند تعاريف مختلفي داشته باشد ولي اين تعاريف که در آموزش و پرورش مطرح شده اين است که خدمتتان عرض کردم.

10- در روان خواني چه مهارتي به دست مي آيد؟
قبلاً بايد يک اصلي را متذکر شوم که همه‌ي عزيزان مي‌دانند ما در روان‌خواني اصلي داريم تحت عنوان آموزش از آسان به مشکل يعني ما سعي مي‌کنيم که يک مطلبي را که مي‌خواهيم درس دهيم، ابتدا آسان و سپس مشکل است. فقط يک مسئله‌اي است در جوامع قرآني و روان‌خواني تعريف خاص آن طراح تعريف کننده را دارد، شايد ما چندين تعريف از در کتاب‌هاي آموزش قرآن پيدا بکنيم که هر کدام يک سطحي را مي‌گويند و يک سطحي را مي‌گويند روان‌خواني به هر حال آن سطحي را که ما در آموزش و پرورش مطرح کرديم، سطح اول است و روان‌خواني سطح دوم يعني از آسان به مشکل، ما وقتي را مطرح مي‌کنيم يعني انتظارمان اين است که دانش‌آموز و فراگير ما عبارت و کلمات را شمرده بخواند. اين اصطلاحاً را گويند. يعني يک سطحي که آسان‌تر است و تسلط بيش‌تري دارد ولي يک سطحي که مهارت آن‌ بيش‌تر است يعني همين بخش‌ها را بدون فاصله مي‌خواند،‌بعد از مدتي تکرار و تمرين به اين مرحله رسيده است که کلمات را روان مي‌خواند که مي‌گوييم روان‌خواني باز هم تکرار مي‌کند اين در اصطلاح و روان‌خواني مي‌تواند تعاريف مختلفي داشته باشد ولي اين تعاريف که در آموزش و پرورش مطرح شده اين است که خدمتتان عرض کردم.

11-در بخش قرائت قرآن به چه مهارتهايي توجه شده است؟
قرائت نماز و قرآن: قرائت اذكار نماز و برخي از آيات قرآن‌كريم با صوت زيبا ، بخشي از محتوا را شامل مي‌شود. اين قرائت كه در قالب نوارآموزشي ارائه مي‌گردد، داراي ويژگي‌هاي زير است تا الگوگيري از آن براي سوادآموزان ممكن و ساده باشد. 1- صوت رسا و تلفظ واضح اذكار و عبارات 2- قرائت آيات و عبارات مطابق با تقطيع آن‌ها در كتاب درسي 3- لحن ساده و روان و پرهيز از الحان پيچيده و فني 4- سرعت قرائت به نحوي باشد كه همراهي با نوار براي سوادآموزان ممكن باشد. 5- وجود تكرار مناسب در هر عبارت

12- نقش معلم درآموزش قرائت چيست ؟
در بخش قرائت با دو نوع مهارت آشنا مي‌شوند 1- مهارت صوتي: يعني از نوار آموزشي آيات درس را استماع مي‌کنند و به پيروي از همين نوار مي‌خوانند و ياد مي‌گيرند در واقع اين کار باعث مي‌شود که نظم قرائت قرآني را از نوار بگيرند، صوت و لحن قرائت قرآن را ياد بگيرند و ... حتي صحت قرائت را هم بتوانند به طور معمولي و روان‌ و جذاب از نوار ياد بگيرند برخي احکام تجويدي هم به پيروي از احکام نوار بدون هيچ آموزش خاصي به و بدون هيچ قواعدي فقط به پيروي از قرائت نوار خود به خود ياد مي‌گيرند. خلاصه يک بخشش اين است که به پيروي از قرائت آموزشي آيات درس که در نوار آموزشي تهيه شده قرائت را به طور جذاب و صحيح ياد مي‌گيرند. 2- بخش دوم است يعني توانايي دانش‌آموز در خواندن خط قرآن که قرآن آموز وقتي که خط قرآن را مي‌بيند خودش بتواند بدون الگو گرفتن از نوار بخواند و اين هم روش خاص خود را دارد. نقش اصلي نقش معلم است و چون در کشور ما اکثر معلمين قاري قرآن نيستند و دوره‌هاي تخصصي قرائت را نديدند تعداد کمي اين دوره‌ها را ديدند، لذا ما ترجيح مي‌دهيد که از نوار آموزشي استفاده بکنيم و الا اگر معلمان ما دوره ببينند و خودشان توانا باشند بر قرائت و به ويژه قرائت آموزشي، ترجيح اين است که اصلاً خود معلم بخواند دانش‌آموزان پيروي کنند و در حال حاضر هم در جاهايي که حالا نوار، ضبط صوت، برق در اختيار معلم نيست امکانات لازم فراهم نيست معمولاً خود معلم مي‌خواند و بچه‌ها تکرار مي‌کنند البته اين در باب قرائت است اما در باب مهارت بحث ديگري است يعني توصيه اين است که معلم نخواند،‌معلم بخش‌ها را به شيوه‌ي خاصي اشاره کند به بخش‌ها و دانش‌آموزان خود و حالا يعني دسته جمعي يا انفرادي، بخش بخش يا معمولي بخوانند،‌ابتدا بخش بخش و سپس معمولي بخوانند. س: يک نکته‌اي که من به نظرم لازم است براي معلمين و مديران محترم و کارشناسان که شنونده اين برنامه هستند عرض بکنم اين است که معلمين ما چنان چه به پخش نوار قرآن در کلاس اهميت کافي بدهند مطمئناً بعد از يک يا دو سال خودشان هم مي‌توانند به جاي نوار تلاوت بکنند و به ميزان بسيار زيادي در پيشرفت خود آن عزيزان هم حتماً تأثيرگذار خواهد بود تأييد مي‌فرماييد آقاي سيف؟ قطعاً، يعني به کمک اين نوارهاي آموزشي قرآن بسياري از معلمين را قدم‌هاي اول قرائت را برداشته‌اند و خيلي از اين معلمان محترم که ‌جدي‌تر و دلسوز‌تر هستند اين‌ها حتي او سبک و سياق و لجن نوار را هم به خاطر سپرده‌اند خيلي شبيه به نوار براي بچه‌ها مي‌توانند تلاوت کنند،‌اين باعث شده که هم خودشان پيشرفت بکنند و هم خودشان نقش نوار را در کلاس ايفا بکنند، منتهي اين نکته را من اشاره مي‌کنم: ببنيد حتي اگر معلم قرائتش خوب بود و وقتي قرائت آموزشي را وارد بود و اجرا مي‌کرد باز هم استفاده از نوار در کلاس بسيار مؤثر و سازنده است و حداقلش اين است که دانش‌آموزان شيوه‌ي تمرين بيشتر با نوار را بعد از کلاس از معلم ياد مي‌گيرند از اين تمرين با نوار در کلاس ياد مي‌گيرند که چه طور با نوار تمرين بکنند، گوش بدهند، با نوار زمزمه کنند و بعد با نوار بلند بلند بخوانند و نظم قرائت را ياد بگيرند خيلي تند نخوانند،‌خيلي کند نخوانند،‌منظم و شيرين و جذاب بخوانند اين‌ها برکات متعددي است که در استفاده از نوار آموزشي به دست مي‌آيد و ما به همه ي همکاران محترممان توصيه مي‌کنيم، خواهش مي‌کنيم که خيلي جدي باشند در استفاده از نوار در سر کلاس و اين را مطئمن باشند و تجربه کنند همان طور که شما فرموديد اگر از نوار به طور منظم سر کلاس استفاده بکنند و بچه‌ها را عادت بدهند که هر جلسه قرآن با نوار تمرين قرائت داشته باشند قطعاً آخر سال تحصيلي يک نتيجه بسيار بهتري خواهند گرفت.

13- چرا معلم درآموزش روخواني ويا بخش قرائت نبايد خودش بخواند?
برخي از معلمان خودشان توانايي خواند قرآن را ندارند که ممکن است واقعاً همين طور باشد من مي‌خواهم عرض کنم که اين موضوع را با وظيفه و نقشي که معلم در آموزش قرآن دارد نبايد کنيم، آحاد جامعه اگر قرآن معمولي را جلوي آن‌ها بگذاريد که يک صفحه بخوانند در آن اشکال دارند و غلط مي‌خوانند خوب بله ممکن است اين حرف صحيحي باشد. اما امري که وظيفه معلم است که در کلاس بايد با توجه به روش‌هاي مورد نظر آموزش دهد، اتفاقاً چه بهتر که نخواند، البته شکي نيست که اگر معلم خودش توانايي لازم را در خواندن قرآن داشته باشد، خوب اين يک امر صحيحي است و بحثي نيست اما وظيفه معلم در اين برنامه جديد در کلاس اين نيست که او بخواند و بچه‌ها تکرار کنند اين نکته خيلي مهم است در بخش‌هاي آينده ان‌شا‌ءالله توضيحاتي ارائه خواهد شد بلکه او بايد به يک شيوه خاص بخش‌هاي کلمات را به ويژه در بخش انجام دهد و بچه‌ها خودشان بايد بخوانند و بنده نسبت به اين مطلب قاطع هستم که آموزگاران ما به شرطي که در دوره‌ي کوتاه مدت آموزش جديد شرکت کرده و آشنا باشند با روش تدريس درايفاي نقششان در کلاس مشکلي ندارند هر چند که ممکن است خودشان در روان‌خواني قرآن مشکل داشته باشند . اما در ايفاي نقششان مشکلي ندارند،‌مي‌توانند کار را انجام دهند و اتفاقاً اگراين کار را انجام دهند نقيصه‌هاي خودشان هم در قرآن برطرف مي‌شود ممکن است اين جا سوالي پيش بيايد که اگر يک معلمي خودش اصلاً اشکال بچه‌ها را هم نفهمد، اين که مثلاً بچه‌ها فتحه راکسره خواندند، اگر چينين ضعفي وجود داشته باشد خوب واقعاً چنين معلمي در آموزش قران مشکل دارد ولي من فکر نمي‌کنم که آموزگاران ما در اين بخش مشکل داشته بشاند. آن جا که مشکل است رو‌ان‌خواني قرآن است ولو معلمان ما فتحه مي‌شناسند، کسره مي‌شناسندو ... خودشان مي‌توانند به بخش خواني عبارات را بخوانند و اگر هم در آن قسمت نقيصه‌هاي باشد، خوب به تدريج برطرف مي‌شود،‌اما در ايفاي نقش‌شان در روش جديد ان‌شاءالله ... مشکلي نخواهند داشت. و خيلي اوقات در برنامه‌هايي که ما گاهي در استان‌ها داريم برخي از آموزگاران خودشان ابراز مي‌کنند و صادقانه مي‌گويند با توجه به اين که توانايي‌هاي اوليه داشتند اما پس از آموزش قرآن و استفاده از اين روش مهارت خودشان در خواند قرآن افزايش پيدا کرده وتقويت شده است. درروش تدريس روخواني مطرح مي‌شود که معلم نبايد بخواند واين طور نيست که معلم بخواند و دانش‌آموز تکرار کند، در روش‌هاي قبلي متکي بر اين بود که معلم مي‌خواند و دانش‌آموزان تکرار مي‌کردند اين جا بيش‌تر به اشاره کردن که در فرصت ديگري توضيح کامل خواهم داد متکي هستد که بخواهد معلم بخواند. من عرض کردم که اگر بلد باشد صد در صد بهتر است. يک عده مسلمان هستند دارند خودشان يادمي‌گيرند و يک عده‌ي ديگر کلاس هايي برايشان ترتيب داده شده که تسلط نسبي پيدا کنند و انشا الله ما در سال‌هاي آينده اين مشکل را که بعضي معلمان دارند نخواهيم داشت.

14- هدف از آموزش پيام قرآن چيست؟
پيام قرآني كه معمولاً آيه يا عبارت كوتاه و زيبايي از قرآن‌كريم است و داراي پيامي بلند و ارزشمند مي‌باشد نقش اساسي را در تقويت انس و ارتباط سوادآموزان با قرآن‌كريم دارد و ميان آموزه‌هاي قرآني و زندگي عملي ايشان پيوند ايجاد مي‌كند. اين پيام‌ها واجد ويژگي‌هاي زير است.

15- آيا حفظ پيامها توسط بچه ها لازم است؟
در واقع اصلاً‌ما برنامه حفظ الزامي نداريم مگر اين که در کل دوره ابتدايي يک سوره ي مبارکه حمد و سوره‌ي مبارکه توحيد است و يکي دو تا از اين سوره‌هاي قرآني که بچه‌ها خودشان به طور طبيعي حفظ مي‌شوند والا برنامه ديگري به عنوان حفظ در برنامه و اهداف آموزش قرآني دوره ابتدايي وجود ندارد سپس در واقع يک بخش مربوط به آموزش و قرائت و روان‌خواني قرآن کريم مي‌شود، يک بخشي پيام‌هاي قرآني ، بخشي ديگه هم تعدادي از داستان‌هاي زيباي قرآن کريم است در پايه‌هاي به خصوص يک مقدار اول، بعد دوم و سوم ... به تناسب برخي از داستان‌هاي قرآني که باز براي بچه‌ها مناسب است و به هر حال مي‌تواند آن‌ها را با جنبه‌هايي از مسايل معنوي ، غيبي و الهي آشنا بکند که معمولاً در فرهنگ عمومي ما خانواده‌ها و مردم با آن آشنا هستند خوب بچه‌ها در درس قران با اين داستان‌ها هم آشنا مي‌شوند اين مجموعه در واقع مهم‌ترين محتواي آموزش قرآن را شامل مي‌شود.

16- يک سري لغات قرآني در قسمت پيامها ی قرآنی آمده ،که از پايه دوم ابتدايي شروع شده ، هدف ودليل آن چيست؟
فرض کنيد يک پيامي داريم ما "اعوذبالله من الشيطان رجيم"، "اقم صلاﺓ لذکري "و اين معنا شده بعد عکسي دارد وبچه‌ها صحبت مي‌کنند، البته در مورد روش‌ها نمي‌دانم سؤالي داريد يا نه، بعداً مي‌شود صحبت کرد چون خيلي اهميت دارد که ما پيام‌ها را به چه روشي در کلاس بايد تدريس بکنيم،‌من نمي‌دانم سؤالي داريد يا نداريد،"اقم صلاﺓ لذکري " که معنا شده نماز را براي ياد ما به پا دار يا بخوان، بعد يکي از اين لغات که مثلاً همان کلمه صلاﺓ مي‌تواند باشد معنا شده و يا به بچه‌ها گفتيم خودتان پيدا کنيد که با توجه به ترجمه‌اي که شده صلاﺓ يعني چه؟ احتمالاً منظورتان از لغات اين بود بله همين طور است ببينيد ما بعضي از کلمات را در قرآن کريم داريم که اين‌ها در فارسي رايج است مثل کتاب، نور، الله و .. برخي کلمات را داريم که براي بچه‌ها آشناست مثل همين کلمه صلاﺓ که بچه‌ها هميشه اين کلمه را در اذان و اقامه مي‌شنوند. از آن جا که در دوره‌ي راهنمايي يکي از اهداف آموزش قرآن کسب توانايي معني کردن عبارات و آيات ساده قرآن است از اين رو خيلي ملايم و با شيب بسيار بسيار کند و ساده برخي از کلماتي را که بچه‌ها در زبان فارسي رايج است و با آن انسي دارند در کنار اين پيام‌هاي قرآني براي بچه‌ها معني مي‌شود که دانش‌آموزان مي‌توانند به تدريج اين معاني را بياموزند و يک بخشي را هم که از کلاس چهارم شروع مي‌شود به نام کار در کلاس که يک فعاليتي است که در خود کلاس انجام مي‌شود و بچه‌ها مي‌توانند برخي از عبارات وترکيب‌هاي ساده و پر استعمال قرآن را معنا بکنند و خيلي فعاليت شيرين و جذابي است براي بچه‌ها که آرام آرام مي‌بينند که مي‌توانند خودشان قرآن را معنا کنند البته اين بخش در کلاس معلم بايد حتماً تدريس بکند،‌اتفاق هم مي‌افتد اما دانش‌آموزان مکلفند به يادگيري و حفظ معناي کلمات و حفظ ترکيبات نيستند هر دانش‌آموز که به طور طبيعي يک چيزهايي يادگرفت بسيار خوب و غنيمت است و مورد تشويق قرار گيرد

17- آيا بهتر نبودکه داستانهاي قرآني درکتابهاي ديگر مثل تاريخ ودينی مي آمدودر اين کتاب فقط به آموزش قرائت
ببينيد ممکن است اين اتفاق پيش بيايد يعني ممکن است يک داستاني را ما در کتاب قرآني آورده باشيم و در کتاب ديني يا تاريخ واين‌ها هم باشد و حق اين است که در اين مورد يک هماهنگي‌هايي به عمل آيد تا آن جا که ممکن است اين‌ها تکراري نباشد اين در جاي خودش درست است اما نکته‌اي که بايد توجه شود اين است که هدف و منظري که مثلاً يک داستاني در درس تاريخ مي‌آيد و يا در ديني و قران مي‌آيد،‌با هم ديگر يک تفاوت‌هايي دارد، آن چه که ما در درس قران به عنوان هدف بيان داستان‌ها داريم و در کتاب‌ها هم آمده من مي‌توانم بگويم که دو هدف اساسي است يکي اين که دانش‌آموزان در کنار خواندن آيات و عبارات و سور قرآني بالاخره احساس بکنند که در اين سوره‌ها و در اين آيات حرف‌هايي زده مي‌شود و مطالبي وجود دارد، همين طور فقط يک عبارتي را نخوانند،‌يک هدف اين است. جهت و دليل دوم نقل داستان‌هايي است که واقعاً کتاب‌هاي آموزش قرآن تنوع و جذابيت لازم را پيدا بکند، ببيند واقعاً اين که ما فکر مي‌کنيم آموزش قرآن منحصر شود به بخشي از آيات که در کتاب درسي مي‌آيد و آن را بچه‌ها کنند که خوب بسيار کار لازمي است و هدف اصلي هم است اما اگر فقط منحصر به اين شود هم از جهت آموزش و هم از جهت خود کتاب‌ها جذابيت لازم را ندارد بلکه بايد هم تصاوير و متن داستان‌ها و موضوعاتي که پيرامون چنين مطالبي است در کتاب‌هاي درسي بچه‌ها بيايد تا کتاب‌ها تنوع و جذابيت پيدا کند البته پيام‌هاي قراني به خصوص داستان ها نسبت به پيام‌ها و آموزش قطعاً حالت جنبي و حاشيه‌اي دارد که نبايد وقت زيادي از کلاس را به خودش اختصاص دهد يک نکته‌ي ديگري هم وجود دارد اين است که وجود پيام‌ها يا داستان‌ها در کتاب‌هاي قرآن هر کدام در واقع يک پنجره‌اي است که برنامه درسي در واقع اين فرصت را ايجاد کرده که بچه‌ها بتواننداين پنجره را به سوي باغي از مطالب قرآن باز کنند. يعني ما يکي دو داستان را در کتاب بياوريم که دانش‌‌آموز از طريق کلاس و معلم و درس قرآن جلوي خودش چشم اندازي از کتاب‌هاي گوناگون را که در مورد قرآن است را ببيند و يک مقدمه‌اي بشود که آن‌ کتاب‌ها را بگيرد و بخواند که خوب اين‌ها همه در اهداف آموزشي دوره ابتدايي که ما داريم مدنظر هست.

18- چه وسايلي را براي آموزش قرآن دوره ابتدايی ضروري و واجب مي دانيد؟
وسايلي که پيش بيني شده در دوره‌ي ابتدايي چهار وسيله است کتاب، نوار، لوحه و راهنماي معلم. هرکدام نباشد به همان اندازه‌ي درس ضعيف مي‌شود، يعني اگر ما کتاب نداشته باشيم،‌خوب يک متن اساسي نداريم و معمولاً‌ اين پيش نمي‌آيد و معمولاً کتاب همه جا است. شايد بيش‌تر ما نوار نداشته باشيم سر کلاس خوب اگر معلم قرائتش قوي باشد و بتواند جبران قرآن نوار با بکند. بازهم ما موفق هستيم سرکلاس اما اگر معلم قرائت خوبي، صوت و لحن خوبي نداشته باشد قرائت آموزشي را توجيه نباشد، نوار هم در اختيارش نباشد قطعاً به همان اندازه کلاس ضعيف مي‌شود يا که معلم از لوحه استفاده نکند خوب به همان اندازه کلاس ضعيف مي‌شود يا معلم کتاب راهنماي معلم در اختيارش نباشد و توجيه نباشد که چگونه درس دهد، به چه شيوه‌اي است قرائت به چه شيوه‌اي است پيام درس،‌پيام قرآني به چه شيوه‌اي است،‌داستان و تصاوير هر کدام از اين‌ها شيوه و روش دارد، اگر معلم اين ‌ها را خوب توجيه نباشد به همان اندازه به درس ضربه مي‌خورد و دانش‌آموزان پيشرفت کم‌تري خواهند داشت از اين رو تأکيد مي‌شود که حتماً وسايل تهيه شود حالا به هر حال اگر هر يک از اين وسايل نبودند فرض کنيد لوحه نبود، خوب معلم مي‌تواند همت کند و خودش يک لوحه‌اي را تهيه کند، شبيه همان صفحه‌ي کتاب درسي و نصب کند يا که نوار نبود، خوب معلم اگر تلاش بکند خودش با صداي خوب بخواند و يا يک دانش‌آموز خوش صدا بخواند و بچه‌ها از او پيروي کنند يک دانش‌آموز قوي بخواند و بقيه بچه‌ها شبيه به آن بخوانند، خوب اين‌ها کارهاي جبراني است، يا که کتاب راهنماي معلم در اختيار معلم نيست. حداقل معلم اين مقدمه کتاب را بخواند، چکيده‌ي روش تدريس و برنامه آموزش هر پايه تحصيلي در آن مقدمه کتاب آمده البته بعضي کتاب‌ها اين مقدمه را در آخر کتاب چاپ کرده‌اند به هر حال اين خلاصه را معلم حتماً با دقت مطالعه کند که مسائل اساسي روش تدريس را از اين مقدمه استفاده کرده باشيم.

19- اگر اين امکانات نباشد چه اتفاقي مي افتد؟

20- درکلاسهايي که چند پايه هستند چگونه از نوار استفاده مي شود؟
اين مشکل يک مشکل عمومي است. اتفاقاً مدتي است که در کميته‌اي در دفتر برنامه‌ريزي و تأليف کتب درسي در ارتباط با مسائل کلاس‌هاي چند پايه گفت و گو مي‌شود و چه بسا ما در آينده برنامه درسي خاصي را براي اين کلاس‌ها بتوانيم ارائه بکنيم. اما در وضعيت کنوني به خصوص که کلاس‌هاي چند پايه خيلي هم متنوع هستند من چند راهنمايي مي‌توانم خدمتتان عرض کنم گاهي کلاس‌ها از پايه‌هاي اول و دوم تشکيل مي‌شود گاهي چند پايه‌هايي داريم که از دوم و سوم و چهارم و پنجم تشکيل شده است که مثلاً‌ از هر پايه‌اي چند تا دانش‌‌آموز حضوردارد. البته خود آموزگاران در اين زمينه توانايي بيش‌تري دارند. گاهي معلم وقتش را در کلاس چند پايه تقسيم مي‌کند که به صورت گروهي مثل يک کلاس نيمه‌خصوصي با چند تا از بچه‌ها کار کند و بعد به چند نفر ديگر بپردازد. اما بخش‌هايي از آموزش قرآن وجود دارد که اين‌ها را مي‌تواند به صورت مشترک کار کند. مثلاً سوره‌هاي کوتاه جزء سي‌ام را ما به نوعي در پايه اول آورده‌ايم. در پايه اول اين‌ها مي‌آيد،‌اما متن سوره اصلاً مورد توجه نيست، يا گاهي کلي خواني مي‌شود. اما همين سوره‌ها در پايه دوم مي‌آيد و بچه‌ها با توجه به صامت‌ها و مصوت‌ها و کلمات و حروفش، دقت مي‌کنند و مي‌خوانند. در پايه سوم باز به نوعي ديگر در اين بخش از برنامه آن قسمت که فرض کنيد از نوار پخش مي‌شود و بچه‌ها بايد همه با آن هم خواني بکنند. اين کار مي‌تواند به طور مشترک در پايه اول و دوم و سوم اتفاق بيفتد. البته دانش‌آموزپايه دوم يا سوم به حروف و حرکات بيش‌تر توجه مي‌کند يا بعد از اين که نوار پخش شود و بچه‌ها همخواني کردند معلم مي‌تواند از دانش‌آموزان کلاس دوم و سوم که توانايي بيش‌تري دارند بخواهد که آن‌‌ها به صورت انفرادي بخوانند يا از آن‌ها بخواهد که از روي لوحه يا کتاب درسي‌شان همان سوره را بخوانند اما اين کار را ديگر دانش‌آموز پايه اول انجام ندهند. گاهي از اين بخش‌ها وجود دارد که معلم مي‌تواند استفاده کند. يا فرض کنيد در بخش خواندن لوحه‌ها بخشي از فعاليت‌ها بين دانش‌آموزان دوم و سوم به خصوص قابل جمع کردن است، خوب دانش‌آموز سوم يک مقداري توانايي‌اش بيش‌تراست و دانش‌آموز کلاس دوم دارد آن‌ها را ياد مي‌گيرد يا فرض کنيد که ما نمادها را در پايه دوم ياد مي‌دهيم.در اين‌جا آموزگار مي‌تواند کارش را بر اساس آموزشي که بايد به دانش‌آموزان پايه دوم بدهد تنظيم کند ولي همين برنامه به عنوان يادآوري براي دانش‌آموزان پايه سوم هست. چنين تلفيق‌ها يا اشتراکاتي را ما در آموزش قرآن داريم که معلممان بايد با تدابيري که اتخاذ مي‌کنند اين‌ها را انجام دهند. البته من قبول دارم که توليد برنامه‌ي جامعي که يک طرح دقيقي ارائه کند وکلاس شکل‌هاي مختلف کلاس‌هاي چند پايه را پوشش دهد نيازمند بررسي‌ها و ارائه‌ برنامه کامل‌تري است.

21- چه کسي بايد لوحه را براي معلم تهيه کند،خودش،مدير يا اداره؟
خيلي ساده خدمت شما عرض مي‌کنم، مسئول تهيه لوحه آموزشي اداره است. يعني مدير اين مسئوليت را دارد. اداره منطقه اين مسئوليت را دارد و بعد هم استان و کشور .اتفاقاً در اولين سالي که در هر پايه‌اي، برنامه جديد آموزش قرآن سراسري شد، لوحه‌ها هم توليد شد و براي استان‌ها فرستاده شد. البته کاملاً من به شما حق مي‌دهم، فرمايشتان صحيح است. متأسفانه علي‌رغم اين که لوحه يک نقش غير قابل جايگزين دارد، يعني هيچ چيز ديگري نمي‌تواند جاي لوحه‌ را بگيرد و در آموزش قرآن اين نقش را واقعاً فقط لوحه‌ دارد، با کمال تأسف ما مي‌بينيم که در برخي مدارس لوحه وجود ندارد. من از همين جا از هر کسي که پيام ما به او مي‌رسد، به خصوص مديران محترم مدارس خواهش مي‌کنم اقدام کند. الان ما لوحه داريم که در انبار‌هاي ادارات مناطق باقي مانده و اين‌ها توزيع نشده است، به هر حال معلمان بايد از مدير بخواهند و مدير محترم بايد با منطقه، با استان وحتي با حوزه‌هاي ستادي وزارتخانه تماس بگيرد تا اين مشکل برطرف شود. ما هم در فکر اين هستيم که بتوانيم يک مجموعه‌هاي جالب‌تر و کامل‌تر و ماندگارتر از اين لوحه‌ها‌يي که تا به حال براي مدارس فرستاده‌ايم تهيه بکنيم که حداقل يکي از اين لوحه‌هاي ماندگار براي هر پايه حداقل يک نمونه در مدرسه وجود داشته باشد تا معلمان بتوانند استفاده کنند.

22- در برنامه درسي جديد آموزش روخواني با چه روشی تدريس مي شود؟
همان طور که در بحث رويکرد گفته شد، اولاً نکته مهم در روش‌هاي‌آموزش کتاب‌هاي جديد آموزش قرآن ، روش فعال است، يعني سير آموزش دانش‌آموز محور است، دانش‌آموز خودش فعاليت مي‌کند و به مهارت مي‌رسد و معلم نقش هدايت دارد، در تمام بخش‌ها سعي مي‌کند دانش‌آموز را فعال کند و به آن اهداف مهم به طور نسبي دست يابد. نکته‌ي ديگر اين است که ما نمادآموزي مي‌کنيم يعني تعريف قاعده را نمي‌گوييم. مثلاً اگر ما مي‌خواهيم بحث اشباع ضمير را درس بدهيم نمي‌آييم اشباع ضمير را تعريف کنيم که کجا اشباع مي‌شود کجا اشباع نمي‌شود. ما فقط يک نمادي که دانش‌آموز در کتاب‌ها مي‌بيند،به او مي‌آموزيم. ما فقط يک "ه"‌ که پايين آن يک واو کوچک دارد (ه و ) به دانش‌آموز نشان مي‌دهيم و به او مي‌گوييم که اين را "هو" بخوان. يا مثلاً در مورد حروف ناخوانا ما نمي‌آييم وارد اين بحث شويم که چرا اين حرف ناخواناست، يک قراردادي مي‌بنديم که هر جا حرفي توخالي بود خوانده نمي‌شود، اين نمادآموزي است. نکته مهم‌تر اشاره کردن است، همان چيزي که قبلاً خدمتتان عرض کردم. مي‌خواهيم تمرکز دقت، کسب مهارت خوب ديدن و خوب جمع کردن ترکيبات را تأمين کنيم به وسيله اشاره که اين اشارات در مقدمه همه کتاب‌هاي بچه‌ها توضيح داده شده است که حالا من هم به طور مختصر مي‌گويم. ما براي صداهاي کوتاه ﹷﹻﹹ به خود آن اشاره مي‌کنيم با خط‌کش يا هر چيز ديگري که در اختيار معلمان عزيزاست. براي صداهاي بلند از حرف مي‌آييم به مصوت. براي بخش‌هايي که ساکن دارد ما از حرکت کوتاه به ساکن اشاره مي‌کنيم و براي مثلاً فرض کنيد بخش لَمْ، از فتحه اشاره مي‌کنيم به علامت سکون. براي تنوين‌ها به خود تنوين اشاره مي‌کنيم. براي تشديد ابتدا از حرکت اول بخش اول به ت شديد اشاره مي‌کنيم و بعد يک مکث مي‌کنيم و بعد اشاره مي‌کنيم به آن علامتي که حرف مشدد داردمثلاً براي خواندن اِنْ از کسره به تشديد اشاره مي‌کنيم بچه‌ها مي‌گويند اِنّ يک مکثي مي‌شود و بعد به فتحه اشاره مي‌کنيم و بچه‌ها مي‌گويند نَ. اين اشاره کردن خيلي مهم است و همان طور که آقاي وکيل فرمودند نوع ... خيلي مهم است. من يک نکته‌اي را اشاره کنم در مورد حرف‌هايي که آقاي وکيل نسبت به لوحه گفتند، بعضي از همکاران ما مي‌گويند که سال‌ها از روي کتاب درس داديم، حالا چرا از لوحه‌ استفاده کنيم باز هم از روي کتاب درس بدهيم. شايد اين همکاران در زمان‌هاي قديم که از روي کتاب درس مي‌دادند به اهدافشان مي‌رسيدند. همان طور که آقاي وکيل فرمودند لوحه اصلاً جايگزين ندارد يا به عبارت ديگر اگر ما از روي لوحه کار نکنيم، اين روش ما را به اهدافمان نمي‌رساند چون اين با اين اشاراتي که عرض کردم روش متکي به لوحه استحال بايد ديد بحث از آسان به مشکل در روش آموزش روخواني چيست؟ ما مي‌گوييم با بخش خواندني شروع مي‌کنيم (حالا توضيح مي‌دهم که بخش‌خواني چيست؟) بعد شمرده خواني و بعد روان‌خواني، بخش خواني يعني دانش‌آموز بخش‌هاي کلمه را نگاه مي‌کند يک مکث کوتاهي بين هر دو بخش دارد، مثلاً اَلـْ – لـَ – ذيـ - نَ،‌ اين يعني بخش خواني، در شمرده‌خواني بين بخش‌ها فاصله چنداني نيست، اَلَذينَ يک مقدار فاصله بين بخش‌ها کم مي‌شود، در روان‌خواني ديگر فاصله‌اي بين بخش‌ها وجود ندارد و روان‌ مي‌خواند (اَََلَّذينَ) که مي‌بينيم سير آموزش از آسان به مشکل تنظيم شده: اول بخش‌خواني بعد شمرد‌ه‌خواني بعد روان‌خواني، ‌البته دانش‌آموزان به نسبت استعدادي که دارند و به ‌نسبت مقدار تمريني که انجام مي‌دهند،‌هر کدام در طي مدت زماني به روان‌خواني مي‌رسند و هر وقت يک دانش‌آموزي به روان‌خواني رسيد ما نمي‌گوييم که بخش‌خواني کن. نکته‌اي که خيلي مهم است که در ابتداي همه‌ي کتاب ها هم آورده‌ايم، "مناسب‌ترين وضع خواندن" مي‌باشد. ببينيد، ‌ما مي‌گوييم مناسب‌ترين وضع خواندن اين است که دانش‌آموز به بخش‌ها نگاه کند و بخش را بخواند،‌ يعني لازم نيست بخش‌هاي يک کلمه يا يک عبارت را جمع کند و يک جا بخواند، چون اين کار براي دانش‌آموزان متوسط به پايين مشکل است، اضطراب و احساس ناتواني ايجاد مي‌کند، ولي يک بخش را که از يک حرف يا يک مصوت يا دو مصوت تشکيل شده است را خيلي ساده مي‌خواند و در اثر تکرار، فواصل بين بخش‌ها کم مي‌شود و به روان‌خواني مي‌رسد. اين‌ها نکات اساسي روش روخواني است که در دوره‌ي ابتدايي اجرا مي‌شود

23- آيا در کلاس اول ابتدايی قواعد روخواني آمده است؟ کدامند؟
ما در کلاس اول هيچ قاعده‌ي قرآني و نماد جديدي نداريم.از همان مطالبي که دانش‌آموزان در فارسي کلاس اول مي‌خوانند،‌ براي خواندن عبارات قرآني، حتي علامت سکون را کلاس‌هاي دوم به بعد داريم و‌ چون در فارسي استفاده نمي‌شود به در کلاس اول ما علامت سکون نداريم.

24- چه سوره هايي درکلاس اول آمده است؟

25- آيا بچه هاي کلاس اول دبستان بايد سوره هارا حفظ کنند.کدام سوره ها را ؟
- در کلاس اول بچه‌ها سوره‌ها را به صورت حفظي ياد مي‌گيرند و فقط استماع مي‌کنند و به پيروي از نوار مي‌خوانند و انتظار ما هم حفظ دسته جمعي مي‌باشد نه حفظ انفرادي. انتظار اصلي ما اين است که بچه‌ها بتوانند اين آيات را به طور دسته جمعي به پيروي از نوار بخوانند، و برنامه هم طوري است که بچه‌ها خصوصاً اول سال يک آيه ، يک آيه پيش مي‌‌روند. لذا کار خيلي سختي نيست به راحتي بچه‌ها آيات را ياد مي‌گيرند و به صورت دسته جمعي پشت سر معلم يا پشت سر نوار تکرار مي‌کنند، اما در پايه دوم اين هفت سوره با خط کاملش آمده که دانش‌آموزان بايد خط را هم بخوانند؛ يعني اول هر سوره را بخش‌بخش بخوانند سپس هر سوره را به پيروي از نوار بخوانند. به عنوان مثال مثلاً بسم الله را اول با اشاره‌ي معلم هِ از روي لوحه به صورت بخش بخش مي‌خوانند. بسِ – مِلْ- لـ –يعني معلم اشاره مي‌کند ولي نمي‌خواند، فقط اشاره ثابت يا متحرک مي‌کند . دو نوع اشاره داريم، ثابت و متحرک ‌اگر بخواهيم حرکت روي حرف را فقط بخوانيم اشاره‌اش ثابت است اگر بخواهيم حرکت يا حرف بعد را تلفظ کنيم اشاره‌اش متحرک است. معلم فقط اين اشاره‌ها را بايد به طور دقيق انجام دهد و دانش‌آموزان هم دسته جمعي و بعد انفرادي به صورت بخش، بخش بخوانند. بعد از اين که مطمئن شديم، بخش‌خواني را کامل و صحيح انجام مي‌دهند مي‌رويم سراغ تمرين با نوار؛ نوار را اول استماع مي‌کنند و بعد با نوار مي‌خوانند، البته باز هم مي‌شود از لوحه استفاده کرد. پس فرق پايه دوم با اول اين است که در پايه‌ي دوم دانش‌آموزان از سوادشان استفاده مي‌کنند و حفظ قرآن را به طور دقيق مي‌خوانند ابتدا بخش‌خواني و روخواني انجام مي‌دهند و سپس به پيروي از قرائت نوار به صورت کلي قرائت مي‌کنند، تفاوت اصلي آن اين است.

26- آيا بهتر نبود به جاي تو خالي کردن حروف ناخوانا آنها را رنگي بنويسيد؟

27- چه پيام وداستانهايي درکلاس اول آمده است؟

28- روش اشاره در آموزش روخواني قرآن در دوره ابتدايي به چه معناست ؟
مي‌خواهيم تمرکز دقت، کسب مهارت خوب ديدن و خوب جمع کردن ترکيبات را تأمين کنيم به وسيله اشاره که اين اشارات در مقدمه همه کتاب‌هاي بچه‌ها توضيح داده شده است که حالا من هم به طور مختصر مي‌گويم. ما براي صداهاي کوتاه ﹷﹻﹹ به خود آن اشاره مي‌کنيم با خط‌کش يا هر چيز ديگري که در اختيار معلمان عزيزاست. براي صداهاي بلند از حرف مي‌آييم به مصوت. براي بخش‌هايي که ساکن دارد ما از حرکت کوتاه به ساکن اشاره مي‌کنيم و براي مثلاً فرض کنيد بخش لَمْ، از فتحه اشاره مي‌کنيم به علامت سکون. براي تنوين‌ها به خود تنوين اشاره مي‌کنيم. براي تشديد ابتدا از حرکت اول بخش اول به ت شديد اشاره مي‌کنيم و بعد يک مکث مي‌کنيم و بعد اشاره مي‌کنيم به آن علامتي که حرف مشدد داردمثلاً براي خواندن اِنْ از کسره به تشديد اشاره مي‌کنيم بچه‌ها مي‌گويند اِنّ يک مکثي مي‌شود و بعد به فتحه اشاره مي‌کنيم و بچه‌ها مي‌گويند نَ. اين اشاره کردن خيلي مهم است و همان طور که آقاي وکيل فرمودند نوع ... خيلي مهم است. من يک نکته‌اي را اشاره کنم در مورد حرف‌هايي که آقاي وکيل نسبت به لوحه گفتند، بعضي از همکاران ما مي‌گويند که سال‌ها از روي کتاب درس داديم، حالا چرا از لوحه‌ استفاده کنيم باز هم از روي کتاب درس بدهيم. شايد اين همکاران در زمان‌هاي قديم که از روي کتاب درس مي‌دادند به اهدافشان مي‌رسيدند. همان طور که آقاي وکيل فرمودند لوحه اصلاً جايگزين ندارد يا به عبارت ديگر اگر ما از روي لوحه کار نکنيم، اين روش ما را به اهدافمان نمي‌رساند چون اين با اين اشاراتي که عرض کردم روش متکي به لوحه استحال بايد ديد بحث از آسان به مشکل در روش آموزش روخواني چيست؟ ما مي‌گوييم با بخش خواندني شروع مي‌کنيم (حالا توضيح مي‌دهم که بخش‌خواني چيست؟) بعد شمرده خواني و بعد روان‌خواني، بخش خواني يعني دانش‌آموز بخش‌هاي کلمه را نگاه مي‌کند يک مکث کوتاهي بين هر دو بخش دارد، مثلاً اَلـْ – لـَ – ذيـ - نَ،‌ اين يعني بخش خواني، در شمرده‌خواني بين بخش‌ها فاصله چنداني نيست، اَلَذينَ يک مقدار فاصله بين بخش‌ها کم مي‌شود، در روان‌خواني ديگر فاصله‌اي بين بخش‌ها وجود ندارد و روان‌ مي‌خواند (اَََلَّذينَ) که مي‌بينيم سير آموزش از آسان به مشکل تنظيم شده: اول بخش‌خواني بعد شمرد‌ه‌خواني بعد روان‌خواني، ‌البته دانش‌آموزان به نسبت استعدادي که دارند و به ‌نسبت مقدار تمريني که انجام مي‌دهند،‌هر کدام در طي مدت زماني به روان‌خواني مي‌رسند و هر وقت يک دانش‌آموزي به روان‌خواني رسيد ما نمي‌گوييم که بخش‌خواني کن. نکته‌اي که خيلي مهم است که در ابتداي همه‌ي کتاب ها هم آورده‌ايم، "مناسب‌ترين وضع خواندن" مي‌باشد. ببينيد، ‌ما مي‌گوييم مناسب‌ترين وضع خواندن اين است که دانش‌آموز به بخش‌ها نگاه کند و بخش را بخواند،‌ يعني لازم نيست بخش‌هاي يک کلمه يا يک عبارت را جمع کند و يک جا بخواند، چون اين کار براي دانش‌آموزان متوسط به پايين مشکل است، اضطراب و احساس ناتواني ايجاد مي‌کند، ولي يک بخش را که از يک حرف يا يک مصوت يا دو مصوت تشکيل شده است را خيلي ساده مي‌خواند و در اثر تکرار، فواصل بين بخش‌ها کم مي‌شود و به روان‌خواني مي‌رسد. اين‌ها نکات اساسي روش روخواني است که در دوره‌ي ابتدايي اجرا مي‌شود.

29- هدف از آوردن شعر در کلاس اول دبستان چه بوده است؟
– اين اشعار همان طور که ملاحظه فرموده‌ايد يک مضمون کلي و ساده‌ي از سوره را در بر دارد که در واقع بچه‌ها وقتي سوره‌ها را مي‌شنوند و جمع خواني مي‌کنند و با هم ديگر مي‌خوانند، يک مضمون کلي آن را هم بتوانند درک بکنند که باز اين به نوعي دارد آن اهداف جامع آموزش قرآن را تعقيب مي‌کند. نکته ديگر اين که به هيچ وجه حفظ اشعار الزامي نيست بلکه همين که همراه بچه‌‌ها معلم يا با هم‌ديگر شعر را بخوانند کفايت مي‌کند. ضمناً در نوارهاي جديدکه توليد شده اين اشعار هم در نوار در نوار و معلمين عزيز در صورتي که علاقه داشته باشند و بپسندند مي‌توانند از آن‌ها استفاده بکنند و در کلاس پخش کنند و بچه‌ها هم همراه آن‌ها بخوانند.

30- آيا حفظ اشعارکتابي اول دبستان توسط کودک الزامي است؟
به هيچ وجه حفظ اشعار الزامي نيست بلکه همين که همراه بچه‌‌ها معلم يا با هم‌ديگر شعر را بخوانند کفايت مي‌کند. ضمناً در نوارهاي جديدکه توليد شده اين اشعار هم در نوار در نوار و معلمين عزيز در صورتي که علاقه داشته باشند و بپسندند مي‌توانند از آن‌ها استفاده بکنند و در کلاس پخش کنند و بچه‌ها هم همراه آن‌ها بخوانند.

31 - آيا بچه ها به خواندن اشعارعلاقه نشان مي دهند؟
همان طور که مي‌دانيد اصولاً بچه‌ها شعر را دوست دارند، و خوششان هم مي‌آيد، مخصوصاً‌ اگر به زبان بچه‌ها و آهنگين باشد. حالا اگر نظر خودم را بخواهيد بدانيد، بله بچه‌ها دوست دارند ولي اگر در بعضي از اين‌ها يک تغييراتي داده شود، مناسب‌تر است. (خانم ستوده) من هم با نظر ايشان موافق هستم.

32 - شيوه ومراحل رفع اشکال در قرائت قرآن دانش آموزان به چه شکلي است ؟
- بايد با يک تدابيري رفع اشکال بکند. ‌به نظر من معلم نبايد به طور مستقيم بگويد که اشتباه کردي و بايد حالا درستش را بخواني و نبايد به طور مستقيم حالت صحيح را برايش بخوانيم که او به پيروي از ما بخواند؛ بلکه بايد ابتدا صبر کنيم که جمله را کامل بکند و بعد ازکامل کردن و توقف کردن از او تشکري بکنيم يعني احسنتي به دانش‌آموزان بگوييم و بعد اشکال را از همه‌ي دانش‌آموزان سؤال کنيم. چون بسياري از اشکالات دانش‌آموزان عام است يعني ديگران هم همان اشکالات را دارند واشکال اختصاصي يک دانش‌آموز نيست يعني درصد زيادي از اشتباهات و خطاهاي روخواني و قرائت مربوط به يک دانش‌آموز نيست، بلکه مربوط به اکثر دانش‌آموزان است.‌ از اين رو ما همه‌ي دانش‌آموزان را متهم به غلط خواندن مي‌کنيم، نه اين که بگوييم همه غلط خوانده‌اند، از همه سؤال مي‌کنيم و مي‌گوييم کلمه چگونه بايد خوانده شود، اين حرف چه صدايي دارد، نوار چگونه خوانده، مقايسه مي‌کنيم اين درست يا اين، اول اشتباه را مي‌گوييم و بعد صحيح را بعد تشخيص را مي‌گذاريم به عهده خود دانش‌آموز. خود دانش‌آموزان به راحتي تشخيص مي‌دهند. البته ما از روش‌هاي مختلفي بهره مي‌گيريم،‌ مثلاً به دانش‌آموزان مي‌گوييم اول به قرائت گوش بدهند يا مي‌گوييم من مي‌خوانم به قرائت من گوش دهيد ببينيد اين کلمه چه طور خوانده مي‌شود يا اصلاً‌ به خط نگاه کنيد چگونه نوشته شده است ، غلط را با درست مقايسه بکنيد. به هر بايد حال کاري کنيم که خود دانش‌آموزان بتوانند درست را از غلط تشخيص دهند. وقتي که حالت غلط مشخص شد و حالت صحيح هم مشخص شد و مطمئن شديم که دانش‌آموزان متوجه حالت صحيح شدند آن وقت از همه مي‌خواهيم که تکرار کنند و بعد اگر دانش‌آموزي اشتباه کرده‌ از او مي‌خواهيم تکرار کند؛اگر نياز نبود که همه تکرار کنند؛ مستقيماً به دانش‌آموزي که اشتباه کرده مي‌گوييم که تکرار کند؛ ولي بهتر اين است که بگوييم اول همه دانش‌آموزان تکرار کنند مطئمن شويم آيا همه درست مي‌خوانند يا درصد زيادي از دانش‌آموزان همين غلط را دارند و بايد اصلاح شود. وقتي متوجه شديم که اکثر دانش‌آموزان درست مي‌خوانند از دانش‌آموز اصلي که اول اشتباه خوانده مي‌خواهيم که تکرار کند، اگر دوباره هم غلط خواند سعي مي‌کنيم که اصرار نکنيم که همان جلسه اصلاح بکنيم، مي‌گذاريم براي جلسات بعد و مي‌رويم سراغ دانش‌آموزان بعدي و از دانش‌آموز بعدي مي‌خواهيم جمله را بخواند.

33 - شيوه رفع اشکال در روخواني دانش آموزان به چه شيوه ای است؟
در بخش روخواني بچه‌ها بايد بتوانند شمرده بخوانند و ‌اگر موقع خواندن اشکال پيدا بکنند معلم ضمن اين که مي‌گذارد بچه‌ بخواند از او مي‌خواهد که دوباره بخواند و دقت کند يا اگر لازم باشد روي لوحه نشان مي‌دهد يا روي تخته‌ي نويسد. در کلاس چهارم و پنجم به اين ترتيب انجام شود و معلم با اشاره‌هايي که مي‌کند از بچه‌ها ب‌خواهد که با دقت بخوانند. يک نکته‌اي که هست اين که بعضي بچه‌ها از نظر استعداد واقعاً ضعيف هستند و يک مقدار هم اعتماد به نفسشان کم است، خوب است که معلم اين‌گونه بچه‌ها را پاي تخته بياورد و با دست يا کاغذ روي بخش‌هاي کلمه بگذارد و فقط يک ‌بخش را نشان دهد،تا دانش‌آموز بخواند، بعد بخش بعدي و بخش بعدي و دائم بگويد:‌ديدي خواندي، ديدي مي‌تواني و ... .يک نکته‌اي که من اين جا بايد مطرح کنم کلمات و ديالوگ‌هايي است که معلمان استفاده مي‌کنند.گاهي اوقات بعضي معلمان ناخواسته مي‌گويند،‌ بچه‌ها اين‌ها مشکل است، دقت کنيد صحيح بخوانيد‌. همين قدر که معلم بگويد مشکل است،‌ قدري ترديد در بچه‌هاي متوسط به پايين ايجاد مي‌شود.ما اگر بگوييم: بچه‌ها بخوانيد، مي‌توانيد،ديديد اين را هم خوانديد، ‌بيان اين ديالوگ‌ها و حرف‌ها خيلي در رفع اشکال و اعتماد به نفس و توانايي بچه‌ها در خواندن مؤثر است.

34- آيا بايد با لحن عربي آموزش بد هيم و بچه ها هم با لحن عربي بخوانند؟
خيلي وقت‌ها اين جا يک اشتباهي رخ مي‌دهد و افراد فکر مي‌کنند که قرآن آموزي معادل يادگيري زبان عربي است.در زبان آموزي مهارت‌هاي مختلفي مطرح است. 1- شنيدن،‌2- سخن گفتن، 3- خواندن،‌4- نوشتن که در تمام اين چهار مهارت فهميدن شرط لاينفک آن‌هاست اما در قرآن آموزي اين مطلب اتفاق نمي‌افتد. درست است که بعضي از قواعد زبان آموزي را در روش کار استفاده مي‌کنيد ولي اين‌طور نيست که در قرآن آموزي زبان عربي را ياد دهيم. يعني اين آموزش اصلاً زبان‌آموزي نيست. ما مي‌خواهيم يک متن ثابتي را بچه‌ها صحيح بخوانند و در صورتي که توانايي و علاقه نشان مي‌دهند با لحن عربي بخوانند و از مفاهيم اين متن ثابت بفهمند. به عبارت ديگر خيلي‌ها قرآن بلد هستند ولي نمي‌توانند عربي صحبت کنند. پس قرآن‌آموزي يک مطلبي است و زبان عربي آموختن يک مطلب ديگر و حتي شيوه آن با قرآن آموزي فرق دارد.

35 - روش آموزش سوره هاي کوچک قرآن چه مراحلی دارد؟
در اول دبستان بچه‌ها هنوز زبان فارسي را خوب بلد نيستند، تازه مي‌‌خواهند شروع بکنند،اين جا قاعدتاً با قرائت نوار و به صورت حفظي کار مي‌کنند. يعني از نوار گوش مي‌دهند، دسته جمعي تکرار مي‌کنند، با نوار تمرين مي‌کنند و بعد که سواد يادگرفتند، البته اين جريان (تمرين با نوار و حفظي خواندن ) تا آخر سال ادامه دارد. از يک طرف هم از اواسط سال مثلاً‌ بهمن‌ماه بر اساس سواد فارسي‌شان روخواني را به صورت بخش‌خواني(بخش‌بخش‌خواندن) براساس آموخته‌هاي فارسي‌شان و بدون آموخته‌هاي جديدِ مربوط به قرائت قرآن، با همان سواد فارسي‌شان روخواني را آغاز مي‌کنند. اما در پايه‌هاي دوم تا پنجم ديگر آموزش و تمرين قرائت تقريبا ً شکل و شمايل‌اش شبيه به هم است. يعني دانش‌آموزان بايد کتابشان را باز کنند يا مثلاً به لوحه‌اي که روي تخته نصب شده ‌نگاه کنند و نوار قرائت ابتدا هر جمله را گوش بدهند و سپس با نوار بخوانند. اگر هر جمله سه بار خوانده شده باشد ابتدا گوش مي‌دهند سپس زمزمه مي‌کنند و بار سوم بلند با نوار مي‌خوانند. ولي اگر دوبار خوانده شده باشد( که از پايه سوم به بعد دوباره خوانده شده) بار اول استماع مي‌کنند و بار دوم با نوار مي‌خوانند. تمرين اين است. ابتدا اين تمرين با نوار به صورت جمع‌خواني انجام مي‌شود؛ يعني استماع و جمع‌خواني با نوار. بعد از تمرين با نوار بچه‌ها هم مي‌توانند دسته‌جمعي بخوانند هم مي‌توانند انفرادي بخوانند. حالا ابتدا هر دانش‌آموز يک جمله را مي‌خواند که وقت زيادي نگيرد ولي بعداً هر دانش‌آموز مي‌تواند همه‌ي سوره‌ها را هم بخواند يا همه درس را بخواند که اين امر ‌ بستگي به وقت و تعداد دانش‌آموزان دارد البته شيوه‌هاي ديگر هم وجود دارد مثلاً شايد معلم از روش کمک معلم استفاده بکند ومثلاً دانش‌آموزان قوي را به کمک خودش بگيرد و خودش از 5 نفر بپرسد؛ آن‌گاه کمک معلم‌ها هر کدام از 5 نفر بپرسند. در اين صورت همه‌ بچه‌ها مي‌توانند آيات درس را به صورت صحيح وکامل بخوانند. اما اگر اين طرح را اجرا نکنيم، معلم نمي‌تواند از هر دانش‌آموز بيش‌ از يک يا دو جمله بپرسد

36 - اول سال جشن آغازين آموزش قرآن را برگزار می کنيم وآخرسال باز هم جشن داريم . هدف از اين کار چيست؟

37- آيا پايه هاي ديگر هم جشن قرآن دارند؟

38-معلمان ابتدایی در زمينه ارزشيابي درس قرآن چه وظيفه اي دارند؟
در ارزش‌يابي رويکرد اين که ارزش‌يابي بايد در خدمت يادگيري باشد نه بر عکس. يا اين که ارزش‌يابي نبايد به صورتي در بيايد که خودش يک ترمزي باشد براي ارتباط وانس کودک با قرآن بلکه به عکس ارزش‌يابي بايد به گونه‌اي طراحي شود که انس کودک را با قرآن تقويت بکند. اين‌ها در واقع رويکردهاي کلي است که گاهي از آن صحبت مي‌شود.

39 – آزمون توصيفي به چه شکل درکارنامه دانش آموزان منعکس مي شود؟
در پايه اول ودوم، ارزش‌يابي ما توصيفي است، اما فعلاً مطابق ساير دروس از پايه سوم تا پنجم ارزش‌يابي کمّي است و در واقع دانش‌آموزان نمره مي‌گيرند. اين در يک بخش‌نامه و کلاس‌هاي آموزش ضمن خدمت معلمان طرح شده و قاعدتاً آموزگاران محترم بايد با اين شيوه آشنا شوند. فقط من به طور خلاصه عرض بکنم که در پايه سوم تا پنجم 18 نمره در ارزش‌يابي پاياني به روخواني قرآن اختصاص دارد و 2 نمره هم براي پيام‌ها مي‌باشد. البته اين که چه بخش‌هايي را بايد به صورت روان‌ بخوانند و چه بخش‌هايي را اگر شمرده بخوانند مانعي ندارد در آن بخش‌نامه‌ها آمده است.

40- چرا بقيه دروس درکارنامه نمره دارند اما درس قرآن نمره ندارند؟

41- آيا بهتر نيست اول قواعد ونماد هاي روخواني را درس بدهيم وسپس به تمرين آنها در قرائت آيات درس به پردازيم؟

42 - روش آموزش بخش قرائت درکتاب قرآن کلاس دوم دبستان چه تفاوتي با قرآن کلاس اول دارد ؟

43 - آيا شيوه رفع اشکال روخواني و قرائت درپايه دوم مثل روش پايه اول است؟

44- اگر دانش آموزي سؤال تجويدي داشت چگونه پاسخ دهيم ؟
از نوار آموزشي آيات درس را استماع مي‌کنند و به پيروي از همين نوار مي‌خوانند و ياد مي‌گيرند در واقع اين کار باعث مي‌شود که نظم قرائت قرآني را از نوار بگيرند، صوت و لحن قرائت قرآن را ياد بگيرند و ... حتي صحت قرائت روخواني را هم بتوانند به طور معمولي و روان‌ و جذاب از نوار ياد بگيرند. برخي احکام تجويدي را هم بدون هيچ آموزش خاصي و بدون هيچ قواعدي فقط به پيروي از قرائت نوار خود به خود ياد مي‌گيرند. خلاصه يک بخشش اين است که به پيروي از قرائت آموزشي آيات درس که در نوار آموزشي تهيه شده قرائت را به طور جذاب و صحيح ياد مي‌گيرند.

45- آيا بهتر نيست تمام متن کتاب در نوار بيايد يعني عبارات را هم در نوار بگنجانيم ؟
همان طور که قبلاً عرض شد هدف آموزش روخواني در دوره‌ي ابتدايي اين است که دانش‌آموز به روان‌خواني برسد. بعد هم عرض کرديم که شيوه‌ي تمرکز بر شناسايي صامت و مصوت‌ها و ترکيب‌ها و کسب مهارت در خواندن آن‌ها تصور ما اين است که اين مهارت بايد در کلاس اول و دوم و سوم اتفاق بيفتد.در سال چهارم ديگر بچه‌ها چشمشان به خط عادت کرده و حالا بايد خواندنشان سرعت بگيرد و براي اين که سرعت بگيرد کل مجموعه‌ کتاب نوار شده و ديگر نياز به لوحه نداريم.‌ هرچند همان طور که آقاي‌وکيل فرمودند قبل از نوار بچه‌ها بايد روخواني کنند اما اين جا ديگر بيش‌تر هدف‌مان روان‌خواني است.‌ فقط مي‌ماند قواعدي که در کتاب‌هاي چهارم و پنجم آمده که آن‌ها را به صورت لوحه در آورده‌ايم ديگر لازم نباشد معلم قواعد را پاي تخته بنويسد و بدين ترتيب در وقتش صرفه‌جويي شود و بعد دانش‌آموزان از روي کتاب تمرين کنند.

46- آيا از بخش انس با قرآن در خانه ارزشيابي مي شود ؟چرا ؟
بخش انس با قرآن در خانه که در پايان هردرس آمده در واقع به عنوان تکليف بچه‌هاست، يعني بچه‌ها بايد با توصيه‌ها و تشويق‌هاي معلم، اين تمرين‌‌ها را که در اين بخش آمده در منزل انجام دهند. البته معمولاً در يکي از تمرين‌هاي همين بخش گفته شده که آيات و سوره‌هاي درس را بخوانيد. پس از اين که بچه‌‌ها اين کار را در منزل انجام دادند، در جلسه بعد آموزگار از آن‌ها سؤال مي‌کند. جويا مي‌شود و به يک شيوه مناسبي تمرين‌هاي اين انس با قرآن در خانه در کلاس حل مي‌شود و معلم به تناسب ممکن است به عنوان ارزش‌يابي مستمر امتياز و نمراتي هم براي آن‌ها در نظر بگيرد،‌هيچ اشکالي هم ندارد. فقط يک نکته اين جا مي‌ماند و آن نکته اين است که به خصوص در ارزش‌يابي‌هاي پاياني معلم نياز نيست و نبايد از تمرين‌هايي که در انس با قرآن در خانه آمده سؤال کند. بلکه آن چيزي که به عنوان اهداف مورد انتظار که در آغاز کتاب‌هاي درسي هم در همه پايه‌ها نوشته شده وجود دارد اين است که معلم بايد از بچه‌ها همان سوره‌ها و آيات و عباراتي را که در خود درس آمده سؤال کند، اگر بچه‌ها در پاسخ آن‌ها توانا باشند کفايت مي‌کند و در واقع ما به هدفمان رسيده‌ايم.

47 - شيوه ارزشيابي پايه دوم دبستان چه تفاوتي با کلاس اول دارد؟

48- بعضي از سورها طولاني است. آيا همه سوره را بايد دريک جلسه آموزش داده شود ؟

49-در پايه سوم وچهارم درآموزش روخواني اول بايد نوار پخش شود يا بچه ها خودشان آيات را شمرده خواني کنند؟

50- چرا در پايه چهارم ، لوحه ها به جاي پرداختن به سوره به قواعد پرداخته اند؟
- همان طور که قبلاً عرض شد هدف آموزش روخواني در دوره‌ي ابتدايي اين است که دانش‌آموز به روان‌خواني برسد. بعد هم عرض کرديم که شيوه‌ي تمرکز بر شناسايي صامت و مصوت‌ها و ترکيب‌ها و کسب مهارت در خواندن آن‌ها تصور ما اين است که اين مهارت بايد در کلاس اول و دوم و سوم اتفاق بيفتد.در سال چهارم ديگر بچه‌ها چشمشان به خط عادت کرده و حالا بايد خواندنشان سرعت بگيرد و براي اين که سرعت بگيرد کل مجموعه‌ کتاب نوار شده و ديگر نياز به لوحه نداريم.‌ هرچند همان طور که آقاي‌وکيل فرمودند قبل از نوار بچه‌ها بايد روخواني کنند اما اين جا ديگر بيش‌تر هدف‌مان روان‌خواني است.‌ فقط مي‌ماند قواعدي که در کتاب‌هاي چهارم و پنجم آمده که آن‌ها را به صورت لوحه در آورده‌ايم ديگر لازم نباشد معلم قواعد را پاي تخته بنويسد و بدين ترتيب در وقتش صرفه‌جويي شود و بعد دانش‌آموزان از روي کتاب تمرين کنند.

51- هدف از بخش کار درکلاس در دوره ابتدايی چيست؟
يک بخشي هم داريم که از کلاس چهارم شروع مي‌شود به نام کار در کلاس که يک فعاليتي است که در خود کلاس انجام مي‌شود و بچه‌ها مي‌توانند برخي از عبارات وترکيب‌هاي ساده و پر استعمال قرآن را معنا بکنند و خيلي فعاليت شيرين و جذابي است. زيرا دانش‌آموزان آرام آرام مي‌بينند که مي‌توانند خودشان قرآن را معنا کنند. البته اين بخش بايد توسط معلم در کلاس اما دانش‌آموزان مکلف به يادگيري و معناي کلمات و ترکيبات نيستند؛ هر دانش‌آموز که به طور طبيعي يک چيزهايي يادگرفت نيکوست و شايسته است مورد تشويق قرار گيرد.

52- آيا در کلاس چهارم مي توانيم از قرآن کامل استفاده کنيم؟
اصل قضيه در ذهن مؤلفين است که اگر بتوانيم قرآن کامل را يک مقداري در کلاس چهارم طرح کنيم. اما چون اين طرح نو است هنوز تعميق پيدا نکرده. ‌ما اين کار را گذاشتيم تا يک مقداري از نظر روش تدريس و آموزش تعميق پيدا کند اما اگر معلمي در مدرسه‌اي درس مي‌دهد که دانش‌آموزانش اين توانايي را دارند، خيلي کار خوبي است که طوري برنامه‌ريزي کند که بچه‌ها در کلاس چهارم با قرآن سي جزء آشنا شوند. چون بچه‌ها وقتي قرآن سي‌جز را مي‌خوانند، احساس مي‌کنند که مي‌توانند قرآن بخوانند ويک اعتماد به نفس خواندن قرآن پيدا مي‌کنند.‌پس اگر بچه‌ها اين ظرفيت را دارند خيلي خوب است که ما بتوانيم در کلاس در دبستان از قرآن کامل استفاه کنيم. ‌اما ما داريم که در سطح کشور تصميم‌گيري مي‌کنيم، عموماً کلاس‌هاي متوسط را در نظرمي‌گيريم، ولي اگر احساس کنيم که اين برنامه درسي تعميق پيدا کرده و عموماً خوب اجرا مي‌شود، در نظر داريم از کلاس چهارم ان‌شاءا... شروع کنيم.

53- آيا ارزشيابي کلاس سوم وچهارم با پايه هاي اول ودوم دبستان تفاوت دارد؟

54- چرادرکلاس چهارم تمامی آيات درس ترجمه شده است؟
بايد اين جا اين موضوع را خدمت شما عرض بکنم که آوردن ترجمه آيات که در پايه چهارم و پنجم انجام شده از ابتدا جزء برنامه نبوده‌اي؛يعني ما از اول چنين قصدي را نداشتيم، اما بعد از باعث اين مطلب شدآموزشي که به خصوص در بخش پيام‌ها و ساير بخش‌ها در کلاس اول و دوم و سوم اتفاق افتاد،‌در اولين سالي که آموزش قرآن در کلاس چهارم به طور آزمايشي انجام مي‌شد طي بازديدي که از کلاس‌ها داشتيم، بچه‌ها خودشان تقاضا کردند که اگر ممکن است، ترجمه آيات در کتاب بيايد، و اين براي ما خيلي جالب بود يعني آن انتظاري را که خودمان در تدوين برنامه داشتيم که اين برنامه بتواند آرام آرام زمينه توجه و علاقه دانش‌آموزان را به فهم قرآن فراهم بکند اتفاق افتاد. به دنبال تقاضايي که دانش‌آموزان داشتند و بررسي‌اي که کرديم به اين نتيجه رسيديم که ترجمه‌ي آيات را در سوره‌هايي که در پايه چهارم و پنجم آمده بياوريم که آن ترجمه‌ها هم آمد و خيلي هم مورد استقبال دانش‌آموزان قرار گرفت، ولي در جواب اين سؤال که آيا از اين‌ها ارزش‌يابي مي‌شود يا خير بايد گفت که اتفاقاً در کلاس چهارم در اولين درس اين مطلب در کتاب بچه‌ها آمده است که نه تنها ارزش‌يابي نبايد بشود بلکه به هيچ وجه هيچ ضرورتي ندارد که بچه‌ها اين ترجمه‌ها را حفظ بکنند. اين بايد خيلي مورد توجه باشد. زيرا گاهي ممکن است که برخي از آموزگاران و يا والدين به دليل علاقه‌اي که به آموزش قرآن دارند دانش‌آموزان و کودکان خودشان را به يک نوعي تشويق بکنند که اين ترجمه‌ها را حفظ بکنند چون و البته راه کسب مهارت در معنا کردن قرآن حفظ ترجمه نيست. اين کار روش خاصي دارد که در دوره‌ي راهنمايي اتفاق مي‌افتد. بنابراين درج ترجمه‌ها، فقط براي اطلاع بيش‌تر است که دانش‌آموزان در جاهايي که علاقه دارند اين‌ها را بخوانند و از موضوع آيات مطلع شوند.

55- آيا درکلاس چهارم ترجمه ها از بچه ها پرسيده می شود؟
خير - در ترجمه مخاطبمان را در نظر مي‌گيريم. يعني سعي کرده‌ايم که ترجمه‌ها تقريباً قابل فهم بچه باشد. چرا که امکان دارد چرا که بعضي بگويند که آقا مثلاً اين ترجمه‌اي که شما کرديد از نظر لغوي نيست. ما نخواسته‌ايم لغت را ترجمه کنيم؛ ما مي‌خواستيم مفهوم آيه در حد درک يک دانش‌آموز ابتدايي تا جايي که مي‌توانسته‌ايم بيان کنيم که بچه‌ها با مفهوم آيه ارتباط برقرار کنند. بنابراين اين جا اصلاً بحث آشنايي با معناي لغات آيه مطرح نبوده است.

56-درکلاس پنجم درپايان هردرس تصويري ازيک صفحه ازقرآن کامل آمده، هدف از اين کارچيست؟
صفحات آخر هر درس يا قرآن کامل فقط براي آشنايي دانش‌آموزان با قرآن کامل و خط مصحف کامل است،‌ولي از آن‌ها ارزش‌يابي نمي‌شود.

57- آيا در ارزشيابي پاياني از صفحات قرآن کامل آزمون به عمل مي آيد.
– ارز‌ش‌يابي منحصراً محدود به آن آياتي است که در درس آمده و صفحات آخر هر درس يا قرآن کامل فقط براي آشنايي دانش‌آموزان با قرآن کامل و خط مصحف کامل است،‌ولي از آن‌ها ارزش‌يابي نمي‌شود.

58- آيا علائم وقف را به صورت کامل آموزش دهيم يا در حد همان 3سه علامت موجوددرکتاب درسی ؟
ما وقف و ابتدا را از طريق قرائت نوار و از طريق تقطيع آيات در کتاب درسي عملاً داريم ياد مي‌دهيم. مي‌آييم سراغ قرآن کامل‌. در قرآن کامل با توجه به اين که شما اشاره کرديد که اولويت با روخواني و صحت قرائت است،‌حالا اگر دانش‌آموزان وقف و ابتدا را خيلي دقيق اجرا نکردند اين اولويت ندارد، البته مهم است ولي اولويت ندارد، اولويت ما آموزش صحت قرائت و روخواني است. وقف و ابتدا اهميت دارد و ما هم ياد مي‌دهيم اما از طريق قرائت نوار.‌يعني وقف و ابتداهايي‌هاي که نوار انجام مي‌دهد.

59- درجلسه چهارم هردرس کلاس پنجم تصويري از دانش آموزان آمده که در آن دانش آموزان از قرآن کامل استفاده مي کنيد .در اين مورد توضيح دهيد.
در پايه پنجم ابتدايي يک هدف مهم آن است که بچه‌ها با قرآن سي جزء آشنا شوند. ما براي اين برنامه همان صفحه‌ي آخر را که آورديم هيچي يک ساعت کامل از درس پنجم به بعد يک درس در ميان يعني 6 درس ما يک ساعت برنامه گذاشتيم و نحوه‌ي اجراي اين را براي اين که معلمان عزيز ما بدانند که نحو‌ه‌ي کار چگونه است به صورت 6 تا تصوير در اين درس آورده‌ايم. حالا من يک بار کّلاً مي‌گويم؛قرآن‌هايي که الآن دارد به تدريج بين استان‌ها تقسيم مي‌شود درخطشان يک مقداري مسائل آموزشي رعايت شده و حروف ناخوانايشان متمايز است. الآن به هر مدرسه‌ي شهري 20جلد از اين قرآن داده مي‌شود و به مدارس روستايي، هر 3 دانش‌آموز يکي داده مي‌شود و اين قرآن‌ها به مدارس دولتي و غيردولتي بايد داده شود و شايد تا الآن به دستشان رسيده باشد و اگر نرسيده بايد از آموزش ابتدايي خودشان بخواهند که اين قرآن‌ها را در اختيارشان قرار دهند. آن قر‌آن‌هايي راکه در اختيار مدرسه قرار مي‌گيرد، دانش‌آموزان مي‌آورند و چون مي‌خواهيم يک احترام به قرآن را هم رعايت کنيم با يک احترام خاص و همراه با گل و تزئينات مي‌آورند که بستگي به وسع مدرسه دارد، معلم قرآن‌ها را پخش مي‌کند که حداقل هر ميز يک قرآن داشته باشد و مي‌خواهيم به دانش‌آموز بگوييم که شما هر کجايي اين قرآن‌ها را باز بکنيد آن مهارت‌هايي را که يادگرفته‌ايد مي‌توانيد اجرا کنيد قرآن را به صورت تصادفي باز مي‌کند، صفحه مشخص مي‌شود مثلاً مي‌گويد صفحه 152، بچه‌ها همه صفحه‌ 152 را باز مي‌کند، توانايي کلاس بخشي از صفحه را در نظر مي‌گيرد و مي‌گويد هر ميزي آن بخش را با خودشان تمرين کنند؛ بخشي از صفحه را يک زماني را هم با توجه به حجمي که مشخص کرده تعيين مي‌کند؛مثلاً 5‌دقيقه،10 دقيقه و ... . دانش‌آموزان وقتي بچه‌ها تمرين کردندمعلم مي‌گويد: چه کسي مي‌خواند و گروهي که تمرين کرده‌اند با هم مي‌‌خوانند مي‌پرسد باز تمام شد در پايان دوباره قرآن با احترام جمع مي‌شود و با احترام هم بر مي‌گردد که همه‌ي اين 6 مرحله به صورت تصوير در 6 درسي که اجرا مي‌ شود آورده شده است.

60- آيا بچه ها بايد لغات آخر کتاب های قرآن درسی را بايد حفظ کنند؟
خير لازم نيست بچه‌ها لغت‌هاي آخر کتاب را حفظ کنند.هم چنين آن لغات در ارزش‌يابي هم نبايد مطرح شود.

لینک منبع:http://quran-dept.talif.sch.ir